रशिया-युक्रेन युद्ध (Russia Ukraine war):
रशिया आणि युक्रेन यांच्यातील युद्धाला जवळपास दोन वर्षे पूर्ण होत आली आहेत. हे युद्ध सुरू झाल्यापासून जगभरात अनेक राजकीय, आर्थिक आणि सामाजिक परिणाम दिसून येत आहेत. यामुळे जागतिक पातळीवरील स्थिरतेवर मोठा परिणाम झाला आहे. या परिस्थितीत, अमेरिकेचे नवनिर्वाचित राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्याशी केलेली चर्चा आणि युक्रेनचे अध्यक्ष वोलोडिमिर जेलेंस्की यांच्याशी झालेली संभाषणे हे आंतरराष्ट्रीय राजकारणाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे ठरू शकते. ट्रम्प यांच्या हस्तक्षेपामुळे युद्ध थांबेल का, याबाबत सर्वांच्या मनात उत्सुकता निर्माण झाली आहे. चला तर मग या चर्चेचा आणि त्यामागील परिणामांचा सखोल आढावा घेऊया.
रशिया-युक्रेन संघर्षाची पार्श्वभूमी
रशिया-युक्रेन संघर्षाची सुरुवात फेब्रुवारी 2022 मध्ये झाली. रशियाने युक्रेनवर आक्रमण करून अनेक प्रदेशांवर ताबा मिळवला. पूर्व युरोपातील या संघर्षाने जागतिक स्थैर्य धोक्यात आणले. युक्रेनमधील क्रिमिया प्रांत 2014 मध्ये रशियाने आपल्या नियंत्रणाखाली घेतला होता. त्यानंतर दोन्ही देशांमधील तणाव वाढला होता. 2022 मध्ये रशियाने युक्रेनवर केलेले आक्रमण हे या संघर्षाचे शिखर होते. यामुळे लाखो लोकांनी आपले घरदार सोडून स्थलांतर केले, अनेकांचे जीव गेले आणि संपूर्ण युरोपमध्ये अस्थिरता पसरली.
डोनाल्ड ट्रम्प यांचा हस्तक्षेप
2024 मध्ये अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्ष निवडणुकीत डोनाल्ड ट्रम्प पुन्हा विजयी झाले. त्यांच्या विजयाने आंतरराष्ट्रीय राजकारणात मोठे बदल घडू शकतात, अशी शक्यता व्यक्त केली जात आहे. अमेरिकेचा राष्ट्राध्यक्ष म्हणून ट्रम्प यांनी आपल्या पहिल्या कार्यकाळात रशिया आणि पुतिन यांच्याशी संबंध सुधारण्याचा प्रयत्न केला होता. आता त्यांनी पुन्हा एकदा पुतिन यांच्याशी चर्चा केली आहे. या चर्चेचा उद्देश काय होता, याबाबत अनेक तर्क-वितर्क लावले जात आहेत.
ट्रम्प आणि पुतिन यांच्यातील संवाद
निवडणुकीत विजय मिळवल्यानंतर ट्रम्प यांनी 9 नोव्हेंबर रोजी पुतिन यांना फोन केला. या फोन संभाषणात ट्रम्प यांनी रशिया-युक्रेन संघर्षावर चर्चा केली. ट्रम्प यांनी पुतिन यांना सल्ला दिला की, या संघर्षाला आणखी वाढू देऊ नका. यावेळी ट्रम्प यांनी युरोपमधील अमेरिकन सैन्याची आठवण करून दिली आणि स्पष्ट केले की, अमेरिका युरोपातील शांतता आणि स्थैर्य कायम ठेवण्यासाठी कटिबद्ध आहे.
ट्रम्प यांच्या या हस्तक्षेपामुळे युद्ध थांबेल का, याबाबत जगभरातील राजकीय विश्लेषकांमध्ये चर्चा सुरु झाली आहे. ट्रम्प यांनी निवडणूक प्रचारादरम्यान युक्रेन-रशिया युद्ध थांबवण्याचे आश्वासन दिले होते. मात्र, त्याची अंमलबजावणी कशी होईल याबद्दल अद्याप स्पष्टता नाही.
युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोडिमिर जेलेंस्की यांच्याशी चर्चा
रशियासोबत चर्चा केल्यानंतर ट्रम्प यांनी युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष जेलेंस्की यांच्याशीही फोनवर संवाद साधला. या संवादात ट्रम्प यांनी जेलेंस्की यांना अभिनंदन केले आणि त्यांना युक्रेनच्या सध्याच्या परिस्थितीबद्दल विचारले. ट्रम्प यांनी युक्रेनला अमेरिकेच्या बाजूने पाठिंबा देण्याचे आश्वासन दिले, परंतु त्याचा दृष्टिकोन स्पष्ट केला नाही.
जेलेंस्की यांनी ट्रम्प यांना सांगितले की, युक्रेन शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी तयार आहे, परंतु त्यासाठी रशियाने त्यांचा ताब्यात घेतलेला प्रदेश परत करणे आवश्यक आहे. रशियाने युक्रेनमधील मोठ्या भूभागावर ताबा मिळवला आहे आणि ते सोडण्याची तयारी नाही. त्यामुळे युद्ध थांबवण्याच्या चर्चांना फारसा प्रतिसाद मिळण्याची शक्यता नाही, असे काही तज्ञांचे मत आहे.
युद्ध थांबवण्यासाठीचा संभाव्य तोडगा
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ट्रम्प यांनी पुतिन यांना सूचवले की, युद्ध थांबवण्यासाठी काही भूभाग रशियाकडे कायम ठेवता येईल. याचा अर्थ असा होऊ शकतो की, जे प्रदेश रशियाने ताब्यात घेतले आहेत, त्यावर तडजोड होऊ शकते. तथापि, युक्रेनसाठी हे स्वीकारणे सोपे नाही, कारण युक्रेन आपल्या सार्वभौमत्वाच्या सुरक्षेसाठी लढत आहे.
पुतिन यांचे मत
रशियातील एका सार्वजनिक कार्यक्रमात बोलताना पुतिन यांनी स्पष्ट केले की, ट्रम्प यांच्यासोबत चर्चा करणे चुकीचे नाही. त्यांनी ट्रम्प यांची प्रशंसा केली आणि त्यांना एक धाडसी नेता म्हटले. पुतिन यांनी असेही सांगितले की, जुलै महिन्यात ट्रम्प यांच्यावर झालेल्या हल्ल्यानंतर त्यांनी स्वतःला कसे सावरले, याने ते प्रभावित झाले.
पुतिन यांची भूमिका नेहमीच कठोर राहिली आहे, विशेषत: पश्चिमी देशांच्या विरोधात. त्यामुळे ट्रम्प यांच्या सल्ल्यामुळे पुतिन आपल्या भूमिकेत काही बदल करतील का, याबाबत शंका कायम आहे. परंतु ट्रम्प आणि पुतिन यांच्या चर्चेने आंतरराष्ट्रीय राजकारणात काही बदल होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
निवडणूक प्रचारासाठी कोट्यवधींचा खर्च, पक्ष कर्जात बुडाला; कर्जाची वास्तविक रक्कम किती?
