लोकसभा निवडणुकीच्या 2024 च्या सर्व सात टप्प्यांसाठी मतदान 1 जून रोजी संपले, निकाल अवघ्या काही तासांत येणार आहेत. ज्या ईव्हीएममध्ये उमेदवारांचे भवितव्य सील केले आहे ते कडेकोट बंदोबस्तात स्ट्राँग रूममध्ये ठेवण्यात आले आहेत. अशा परिस्थितीत प्रत्येकाच्या मनात प्रश्न येतो की, स्ट्राँग रूमचे कुलूप कोण उघडते? अखेर मतमोजणी कशी होते? कोण मते मोजतो? मतमोजणी सभागृहात कोण जाऊ शकते? मतमोजणी झाल्यानंतर त्या लाखो ईव्हीएमचे काय होते? चला तर मग आम्ही तुम्हाला त्याबद्दल सविस्तर सांगतो.
स्ट्राँग रूमचे कुलूप कोण उघडते?
मतमोजणीच्या दिवशी सर्व प्रतिस्पर्धी पक्षांचे उमेदवार किंवा त्यांच्या प्रतिनिधींच्या उपस्थितीत सकाळी सातच्या सुमारास स्ट्राँग रूमचे कुलूप उघडले जाते. यावेळी रिटर्निंग ऑफिसर आणि निवडणूक आयोगाचे विशेष निरीक्षकही हजर असून त्यांनी कुलूप उघडले. या दरम्यान संपूर्ण प्रक्रियेची व्हिडिओग्राफी केली जाते.
मतमोजणी कशी होते?
मतमोजणीसाठी ईव्हीएमचे कंट्रोल युनिट मतमोजणी टेबलावर आणले जाते. सीसीटीव्ही कॅमेरे आणि व्हिडिओग्राफीच्या माध्यमातून त्यावर लक्ष ठेवले जाते. टेबलवर ठेवल्यानंतर, प्रत्येक कंट्रोल युनिटचा युनिक आयडी आणि सील जुळतो, त्यानंतर तो प्रत्येक उमेदवाराच्या पोलिंग एजंटला देखील दाखवला जातो. यानंतर कंट्रोल युनिटमधील एक बटण दाबल्यानंतर प्रत्येक उमेदवाराचे मत त्याच्या नावापुढे EVM मध्ये दिसू लागते.
कोण मते मोजतो?
प्रत्येक मतमोजणी केंद्राच्या हॉलमध्ये एकूण 15 टेबल्स बसवण्यात आल्या आहेत. यामध्ये मतमोजणीसाठी 14 टेबल आणि रिटर्निंग ऑफिसरसाठी एक टेबल, कोणता कर्मचारी कोणत्या टेबलवर मतमोजणी करणार, ही बाब अत्यंत गुप्त ठेवण्यात आली असून, मतमोजणीच्या दिवशी त्या दिवशी सकाळी निवडणूक होणार आहे. प्रत्येक जिल्ह्याचे अधिकारी कर्मचाऱ्यांना यादृच्छिकपणे वस्तूंचे वाटप करतात.सकाळी ८ वाजता मतमोजणीला सुरुवात होणार आहे. सर्व प्रथम पोस्टल मतपत्रिका आणि इलेक्ट्रॉनिक पोस्टल मतपत्रिका मोजल्या जातात. त्यानंतर लगेचच ईव्हीएम मतांची मोजणी सुरू होते.
मतमोजणी सभागृहात कोण जाऊ शकते?
निवडणूक आयोगाच्या म्हणण्यानुसार, मतमोजणी केंद्राच्या प्रत्येक हॉलमध्ये प्रत्येक टेबलवर उमेदवाराच्या वतीने एजंट उपस्थित असतो. कोणत्याही एका सभागृहात १५ पेक्षा जास्त एजंट असू शकत नाहीत. प्रत्येक उमेदवार स्वत:चा एजंट निवडतो आणि त्याचे नाव, फोटो आणि आधार कार्ड जिल्हा निवडणूक अधिकाऱ्यांसोबत शेअर करतो.
या लोकांना आत जाण्याची परवानगी आहे
मतमोजणी केंद्रात फक्त मोजणी कर्मचारी, रिटर्निंग अधिकारी, सुरक्षा कर्मचारी आणि एजंटच जाऊ शकतात. मतमोजणी पूर्ण होईपर्यंत उमेदवाराच्या एजंटला बाहेर पडू दिले जात नाही. ड्युटीवर असलेल्या लोकांशिवाय कोणीही मोबाईल फोन आत घेऊन जाऊ शकत नाही. निकालाच्या अधिकृत घोषणेनंतरच, एजंटला चुकीचा खेळ झाल्याचा संशय असल्यास, तो पुन्हा मोजणीची मागणी करू शकतो.
रिटर्निंग ऑफिसर प्रत्येक उमेदवाराला मिळालेल्या मतांची आकडेवारी निकालपत्रात टाकतो आणि नंतर निकाल जाहीर करतो आणि विजयी झालेल्या उमेदवाराला विजयाचे प्रमाणपत्र देतो.
मतमोजणी झाल्यानंतर EVM चे काय होते?
मतमोजणी पूर्ण झाल्यानंतर ईव्हीएम पुन्हा स्ट्राँग रूममध्ये ठेवण्यात आले आहेत. नियमानुसार मतमोजणीनंतर ४५ दिवस ईव्हीएम स्ट्राँग रूममध्ये ठेवावे लागतात, कारण कोणत्याही उमेदवाराने फेरमतमोजणीची मागणी केल्यास अधिकृत आदेशानंतर पुन्हा मतमोजणी करता येते. त्यानंतर ईव्हीएम दुसऱ्या ठिकाणी पाठवले जाते.
